Chúng tôi đã "giết chết" một người bạn
hay
“Món nợ không trả nổi”
Năm
nay tôi đã gần bảy mươi tuổi. Cái tuổi mà con cháu đã có thể chúc thọ
được rồi. Tôi đã chứng kiến biết bao câu chuyện cuộc đời. Nhưng có một
câu chuyện mà tôi không thể nào quên được. Tôi viết lá thư này gửi các
anh, các chị để kể lại câu chuyện mà tôi là một người liên quan đến câu
chuyện đó. Hy vọng, câu chuyện của tôi nếu được in lên sẽ nói với bạn
đọc gần xa một điều gì đó về cuộc đời này.
Câu
chuyện xảy ra vào năm cuối cùng trong đời sinh viên của tôi, ở ký túc
xá mà tôi ở lúc đó. Một hôm, chúng tôi đi tập quân sự. Duy chỉ có một
người trong phòng kêu ốm và ở lại. Người đó là S, quê ở Thanh Hóa. Buổi
chiều trở về, tôi sắp xếp lại đồ đạc cá nhân và hoảng hốt nhận ra một
chỉ vàng của tôi không cánh mà bay. Đó là chỉ vàng mà cha mẹ cho để mua
xe đạp đi làm sau khi tôi ra trường. Ngay lúc đó, tôi nhìn S đang nằm
quay mặt vào tường và hoàn toàn tin rằng S đã lấy cắp chỉ vàng của tôi.
Tôi đề nghị mọi người trong phòng cho tôi khám tư trang của họ. Cuộc
khám xét không thành công.
Nhưng
qua phân tích của chúng tôi và qua thái độ hoang mang của S, chúng tôi
đều tin S đã giả ốm ở nhà để lấy cắp chỉ vàng của tôi. Chúng tôi đã báo
cáo sự việc với nhà trường. Bảo vệ nhà trường cho biết, buổi sáng chúng
tôi đi tập quân sự thì S có ra khỏi trường khoảng một giờ đồng hồ. Mặc
dù S cả quyết không hề lấy cắp chỉ vàng ấy, nhưng chúng tôi và nhà
trường đã tiến hành nhiều cuộc họp để chất vấn và khẳng định thủ phạm vụ
trộm đó là S.
Một
tuần sau, chúng tôi phát hiện S mang một tải mì sợi ra ga tàu mang về
quê. Chúng tôi túm lại hỏi S lấy tiền đâu mà mua mì sợi. S không nói gì
mà ôm mặt khóc. Năm đó, nhà trường đã không xét tốt nghiệp cho S mặc dù
học lực của S rất khá, với lý do đã có hành vi đạo đức xấu và không
trung thực với tội lỗi của mình. Chúng tôi hồ hởi nhận bằng tốt nghiệp
và quyết định phân công công tác. Chỉ có S không được nhận bằng tốt
nghiệp và tạm thời không được phân công công tác. Đồng thời nhà trường
có công văn gửi về địa phương S sinh sống đề nghị địa phương theo dõi và
giáo dục S. Khi nào địa phương chứng nhận S đã hối cải và tiến bộ thì
nhà trường sẽ xem xét giải quyết trường hợp của S.
Thời
gian cứ thế trôi đi. Một số bạn bè học cùng chúng tôi vẫn có liên lạc
với nhau. Duy chỉ có S là không ai biết rõ ràng ở đâu và làm gì. Nhà
trường cho biết, S cũng không quay lại trường để xin cấp bằng và phân
công công tác.
Ngày
tháng trôi qua, tôi chẳng còn nhớ tới chỉ vàng bị lấy cắp năm xưa.
Trong đám bạn bè tôi, có những người rất thành đạt. Đặc biệt H đã trở
thành một người rất giàu có bằng năng lực và sức lao động của chính anh.
Anh là một người được xã hội biết đến.
Một
hôm, sau ngày tôi vừa nghỉ hưu, có một thanh niên mang đến nhà tôi một
lá thư và một cái hộp giấy nhỏ. Anh thanh niên nói là một người nhờ
chuyển, nhưng lại nói là không nhớ tên người đó. Tôi băn khoăn và hồi
hộp mở thư ra. Lá thư chỉ vẻn vẹn mấy dòng: "Anh P thân mến, tôi xin
được gửi trả lại anh chỉ vàng mà tôi đã lấy của anh cách đây mấy chục
năm. Tôi sẽ đến gặp anh để xin anh thứ tội. Kính".
Đọc
thư xong, tôi thực sự bàng hoàng. Lá thư không ký tên. Tôi không còn
nhận được chữ đó là của ai viết nữa. Tôi đoán đó là thư của S. Tôi mở
chiếc hộp giấy nhỏ và nhận ra trong đó có một chỉ vàng. Đó là một chỉ
vàng mới. Không hiểu tại sao lúc đó nước mắt tôi chảy ra giàn giụa. Lúc
này tôi mới thực sự nghĩ đến S với một nỗi xót thương. Ngày ấy, S là
sinh viên nghèo nhất trong lớp. Bố S mất sớm. Mẹ S phải tần tảo nuôi năm
anh chị em S ăn học. Có lẽ vì thế mà trong một phút không làm chủ được
mình, S đã trở thành một kẻ ăn cắp. Nếu lúc đó, chúng tôi có được sự xót
thương như bây giờ thì có lẽ chúng tôi không đẩy S vào tình cảnh như
ngày ấy.
Sau
khi nhận được lá thư và chỉ vàng, tôi hầu như mất ăn, mất ngủ. Có một
nỗi ân hận cứ xâm chiếm lòng tôi. Ngày ngày tôi đợi S đến tìm. Tôi sẽ
nói với S là tôi tha thứ tất cả và tôi cũng xin lỗi S vì lòng tôi thiếu
sự thông cảm và thiếu vị tha.
Một buổi sáng có tiếng chuông cửa. Tôi vội chạy ra mở cửa. Người xuất hiện trước tôi không phải là S mà là H.
Tôi reo lên: "Ối, hôm nay sao rồng lại đến nhà tôm thế này".
Khác
với những lần gặp gỡ trước kia, hôm đó gương mặt H trầm tư khác thường.
Tôi kéo H vào nhà và nói ngay: "Mình vừa nhận được thư thằng S. Cậu có
biết nó viết gì không? Nó hứa trả lại tôi chỉ vàng và nói sẽ đến gặp tôi
để xin lỗi".
Khi
tôi nói xong, H bước đến bên tôi và nói: "Anh P, anh không nhận ra chữ
viết của tôi ư. Tôi chính là người viết lá thư đó. Tôi chính là người đã
ăn cắp chỉ vàng của anh".
Nói
xong, H như đổ vào tôi và khóc rống lên. Tôi vô cùng bàng hoàng và
không tin đó là sự thật. Khóc xong, H đã kể cho tôi nghe tất cả sự thật.
Vì cũng muốn mua một chiếc xe đạp sau khi tốt nghiệp đi làm, H đã tìm
cách lấy trộm chỉ vàng. Và suốt thời gian qua, H rất ăn năn và luôn tìm
kiếm S để chuộc lỗi.
Thế
rồi chúng tôi quyết định về quê S mặc dù biết S không còn sinh sống ở
quê đã lâu. Vất vả lắm chúng tôi mới biết thông tin về S: Sau khi bị nhà
trường gửi công văn đến địa phương thông báo về đạo đức của mình, S đã
phải chịu quá nhiều tai tiếng và những ánh mắt khinh bỉ của hàng xóm. S
đã xin đi khai hoang ở một huyện miền núi. Nghe vậy, chúng tôi lại tức
tốc lên đường tìm đến nơi S đang sinh sống. Ở đó S sống cùng vợ con
trong một ngôi nhà gỗ đẹp dưới chân một dãy đồi. S trồng trọt và mở một
trang trại chăn bò lớn. Trông anh già hơn tuổi nhưng khỏe mạnh và đôi
mắt nhân ái vô cùng. Cả ba chúng tôi ôm lấy nhau mà khóc.
Tôi
và H quyết định ngủ lại một đêm với S. H xin S cho H được kể sự thật
cho vợ con S nghe để họ thanh thản và hãnh diện về chồng, về cha mình và
H muốn được tạ lỗi với vợ con S. Nhưng S gạt đi và nói:
"Chưa bao giờ họ tin tôi là kẻ ăn cắp".
Trước khi chia tay nhau, H cầm tay S khóc và nói:
"Mình
có tội với cậu. Cậu đã tha tội cho mình. Nhưng mình muốn được trả một
phần nhỏ cái nợ lớn mà đời mình đã mang nợ với cậu. Hãy nói mình phải
trả nợ cậu như thế nào".
S mỉm cười và nói:
Ông đã trả hết nợ rồi".
Khi tôi và H còn chưa hiểu ý thì S nói:
"Việc
ông nói ra sự thật về tội lỗi của ông là ông đã trả hết nợ rồi. Đừng
nghĩ gì về chuyện cũ nữa. Mà thực ra, ông nợ chính ông nhiều hơn là ông
nợ tôi. Nợ người dễ trả hơn nợ chính mình".
Cho
đến lúc đó, tôi mới thực sự hiểu con người S. Tôi hiểu ra một điều gì
đó thật xúc động, thật sâu sắc về cuộc đời này. Hóa ra, có những tâm hồn
lớn lao và cao thượng lại nằm trong những con người khốn khó và giản dị
như thế.
Cũng
trong cái đêm thức với S tại ngôi nhà gỗ của anh, chúng tôi mới biết
những ngày đi học, khi nghỉ học, S vẫn đi quay mì sợi thuê để mua mì sợi
cứu đói cho gia đình. Chúng tôi đã không hiểu được bạn bè mình. Chúng
tôi đã làm cho một con người như S nếu không có nghị lực, không có lòng
tin có thể dễ dàng rơi vào tuyệt vọng.
Thưa các anh, các chị, câu chuyện tôi kể cho các anh, các chị chỉ có vậy. Nhưng với tôi đó là một bài học về con người và về cuộc đời. Kính chúc các anh, các chị mạnh khỏe, an khang và thịnh vượng.
Thưa các anh, các chị, câu chuyện tôi kể cho các anh, các chị chỉ có vậy. Nhưng với tôi đó là một bài học về con người và về cuộc đời. Kính chúc các anh, các chị mạnh khỏe, an khang và thịnh vượng.
Thân ái,
Đ. V. P